Stel dat je een enorme sportliefhebber bent en door familieomstandigheden ooit verzeild bent geraakt in het International Olympisch Comité. Stel dat je koning werd en toen je lidmaatschap van het IOC, zoals afgesproken, opgaf. Stel dat je gelukkig bijtijds – ruim voor de eerste Olympische spelen tijdens jouw koningschap – benoemd bent tot erelid van het IOC. Dan ben je natuurlijk wel gek om als erelid niet naar de Olympische Winterspelen 2014 te gaan, zoals minister-president Rutte dat onlangs in het tv-programma Buitenhof zei.
Of stel dat je minister-president bent, ongetrouwd, en een groot bewonderaar van Sven Kramer en Ireen Wüst. Ambtshalve mag je gratis en voor niets in Sotsji op de eretribune zitten, naast koningin Máxima, die natuurlijk ook dwingende persoonlijke redenen heeft om haar man naar Rusland te vergezellen. Zou je dan niet creatief genoeg zijn om inderdaad die Winterspelen bij te kunnen wonen? Je zegt gewoon dat je een helder signaal afgeeft door aanwezig te zijn om juist ter plekke de Russen aan te spreken op de schending van de rechten van homoseksuelen en politieke tegenstanders. Want als je thuis zou blijven, zou niemand weten waarom. En nu is duidelijk waarom je gaat, toch? Om te klappen voor onze topsporters. Niet voor Poetin. En ook niet voor diens prestigeproject aan de Zwarte Zee.
Stel je eens voor hoe dat eruit ziet. Je bent bijvoorbeeld een jongen van negen, in een korte broek. Met blote knieën. Je woont vlak bij de Spinozaweg in Rotterdam-Zuid en het is de zondag van de marathon. Je hebt van je vader en je moeder gehoord hoe erg het is dat er nooit meer een Nederlander wint, omdat “die Afrikaners” zo hard kunnen rennen. Je hebt het er met je vriendjes over gehad en je weet niet precies meer hoe het gegaan is, maar je hebt hen beloofd dat je de baas van de marathon zult gaan vertellen dat het niet eerlijk is. Die zwarte renners hebben namelijk veel langere benen en ze hebben van jongsaf kunnen oefenen – op blote voeten! – omdat ze daar geen bussen en geen schoenen hebben. In de drukte raak je je vriendjes kwijt, wat wel goed uitkomt, want nu kun je ze straks vertellen dat je het inderdaad aan de baas van de marathon hebt verteld. “Let maar op. Volgend jaar alleen weer Nederlanders.”
Zou het er zo uitzien, als Mark Rutte op die eretribune in Sotsji Poetin te spreken probeert te krijgen?
Wat moet je er eigenlijk ook van denken? Er zijn zoveel relevante perspectieven. En die laten zoveel verschillende en belangrijke kanten van de zaak zien. Het ligt heel ingewikkeld, want het is helemaal niet duidelijk hoeveel politiek gewicht een boycot in de schaal kan leggen. En natuurlijk heeft iedereen ook zo zijn eigen persoonlijke (en soms ook persoonlijk-politieke) motieven. Wie heeft immers bedacht dat die Olympische Winterspelen iets te maken hebben met de onlangs door Poetin getekende antihomowet? Kun je dat zomaar bedenken? Hoe werkt dat dan? En wie doet dat? Hebben die vrijgelaten Greenpeace-activisten er op diezelfde manier ook iets mee te maken? En als ik een link leg tussen die Winterspelen in Sotsji en die zomervakantie in Savigny, werkt dat dan op dezelfde manier?
Het is een gekke vraag, misschien, maar ook een vraag die van alles met ons gezonde verstand te maken heeft. Ik schreef er een heel boek over: Laat je niets wijsmaken. En ik ga er komende zomer een hele denkvakantie aan besteden. In Savigny, Frankrijk. In een prachtig kasteel.
Daar ga ik dan eens een week rustig nadenken – met gelijk- maar liever ook met andersgestemden. Dan neem ik rustig de tijd, want die heb ik nodig voor de traagheid van een mening die maar langzaam tot stand zal komen. Die tijd krijg je in de media nooit. En ook in de kroeg, bij de bushalte, voor de buis of op internet ontbreekt het aan tijd. Je moet altijd maar weer stante pede klaar staan met je mening. Terwijl het om heel ingewikkelde kwesties gaat, om kwesties waarover jouw gezonde verstand onmiddellijk zegt:
Ho. Nu even niet op de automatische piloot. Nu heb je een onderzoekende houding nodig. Nu moet je even rondhangen in het voorportaal van de filosofie.
Dat gezonde verstand staat tegenwoordig hevig onder druk. Omdat meningsvorming in de media vooral een pingpongspelletje geworden lijkt, een spelletje nota bene dat door zogenaamde deskundigen gespeeld wordt.
Daar verzet ik me tegen.
En als je daar wel voor voelt – juist ook als je nog helemaal niet weet of je het wel met me eens bent – dan ben je komende zomer van harte welkom in Savigny. Of je nu wel of niet binnenkort naar Sotsji gaat.
En voor wie het weten wil: ik hoop dat Mark Rutte met Arthur Japin gaat.