De Internationale School voor Wijsbegeerte vroeg mij of ik een lezing wilde houden op hun open dag, 4 oktober 2020. Dat ging vanwege Corona niet door. Maar vervolgens vroegen ze mij of ik die lezing dan soms in de vorm van een online kerst- en nieuwjaarsboodschap wilde houden. Dat leek me wel wat en zo stond ik in de week voor kerstmis in de lege Frederik van Eedenzaal in een verder leeg en ongezellig ISVW.

In de lezing werk ik de consequenties uit van het onderscheid tussen Homo sapiens en Homo educandus voor ons denken over kennis en leren. Mijn aanname is eigenlijk een simpele: Linnaeus heeft zich vergist toen hij ons een naam gaf die van wijsheid ons standaardkenmerk maakt. Want wijs zijn we niet. Daarvoor hebben we van de aarde te veel een puinhoop gemaakt. Maar we zijn wel leerbaar. We mogen best hoopvol en optimistisch zijn, als we maar beseffen dat we dan een hele sterke leercultuur nodig hebben waarin het vanzelf spreekt dat wij allen een leven lang zullen blijven leren.

Dat brengt met zich mee dat we het cognitivistische model van ons kenvermogen zullen moeten vervangen door een enactivistisch model. En dat brengt weer met zich mee dat we afstand moeten doen van wat ik ‘schools leren’ noem en omgevingen zullen moeten ontwikkelen waarin ‘authentiek leren’ plaats kan vinden.

Dat brengt mij bij het pleidooi van de Taskforce Ontwikkelingsgericht Onderwijs, waar ik lid van ben. Die Taskforce is opgericht door wijlen Dolf van den Berg en pleit voor (1) het afschaffen van het leerstofjaarklassensysteem, (2) het afschaffen van selectiemomenten in het onderwijs, (3) het opheffen van de scheiding tussen beroepsgericht en algemeen vormend onderwijs, en daardoor voor (4) een onderwijsbestel dat geen maatschappelijke segregatie creëert.

We proberen zo luidruchtig mogelijk te zijn. Vandaar ook dat ik zo’n uitnodiging van de ISVW met beide handen aangrijp. Zeker op dit moment, drie maanden voor de Tweede Kamerverkiezingen. Want we moeten een verschil kunnen maken. Het onderwijsklimaat is rijp voor een grondige stelselherzieining.

Wie met ons zijn of haar stem wil laten horen, doet er misschien ook goed aan om op 20 en 21 februari 2021 deel te nemen aan een weekendevenement dat de ISVW dan organiseert onder dezelfde titel als deze lezing: Homo educandus. Daar doen ook Claire Boonstra van Operation Education en Sjef Drummen van de Taskforce Ontwikkelingsgericht Onderwijs aan mee.