Er zijn meerdere goede redenen om het hoger onderwijs fundamenteel te herzien. Maar om de volgende simpele redenering kan eigenlijk niemand heen.
Iedereen weet dat je na het afstuderen nog jaren nodig hebt om geroutineerd en vertrouwd je rol als professional uit te kunnen voeren. Of je nu leerkracht, advocaat, journalist, psycholoog of tandarts wordt, je hebt na het behalen van je diploma jaren ervaring nodig voor je kunt zeggen dat je vanzelfsprekend thuis bent in je professie. Ik hoorde gisteren wat getallen van mensen die er verstand van hebben. Je schijnt een jaar of acht nodig te hebben om een goede hulpverlener te worden, een jaar of vijf om een goede journalist te worden, een jaar of zeven om een goede leerkracht te worden.
Stel dat je ruwweg kunt concluderen dat het na je middelbare school minstens tien jaar duurt voordat je op de arbeidsmarkt op je plek terecht bent gekomen. Bekijk dan die periode van tien jaar eens. Waarom hebben we die in tweeën geknipt? Waarom doe je in de eerste vier jaar van dat decennium je hele opleiding om daarna in de laatste zes alleen nog maar werkervaring op te doen?

Is dat zinnig om opleiding en ervaring zo uit elkaar te trekken?

Hoe langer ik hierover nadenk, hoe onbegrijpelijker ik dat ga vinden. Leren en ervaren gaan altijd samen. Ook in die eerste vier jaar doe je natuurlijk ervaring op: ervaring in een klaslokaal, in een leven waarin je van tentamen naar tentamen draaft, passief aangedreven door het curriculum, cursussen afvinkend, tot de lijst compleet is. Dat lijkt me geen goede ervaring. En ook in die laatste zes jaar leer je nog. Vraag maar eens om je heen aan mensen die die zes jaar er al op hebben zitten, in welke periode ze meer geleerd hebben. Wees niet verbaasd als menigeen zegt dat ze in die zes jaar niet alleen ervaring hebben opgedaan, maar juist daardoor, of daarin, juist ook heel veel geleerd hebben. In feite alles geleerd hebben.
Je zou daarom denken dat het voor de hand zou liggen om opleiding en werkervaring samen op te laten trekken: de opleiding uitgesmeerd over tien jaar, en de werkervaring direct vanaf de eerste dag. Dat heet duaal onderwijs: leren en werken tegelijkertijd.
Natuurlijk kan je niet alles op de eerste dag na de middelbare school. Maar je kunt veel meer dan niets en het is serieus niet uit te leggen waarom je eerst je hele opleiding gevolgd zou moeten hebben voordat je in staat zou zijn om het eerste beetje werkervaring op te doen.
We hebben hier gewoon niet goed genoeg over nagedacht. Want als je dat wel doet, kom je op niets anders uit dan dat hoger onderwijs een duaal karakter zou moeten hebben. Vanaf de allereerste dag.

Aan de universiteit is het nog een heel stuk erger. Want daar hebben ze niet alleen alle opleiding in de eerste vier jaar willen stoppen, maar daar zitten ze ook nog met het in feite behoorlijk ridicule idee dat die opleiding puur of primair theoretisch moet zijn. Zodat je na vier jaar niet alleen nog geen enkele ervaring hebt (behalve dan de ervaring van een student die een opleiding volgt) maar zelfs ook nog geen enkele praktijk van binnen hebt gezien (behalve de praktijk van het hoger onderwijs waarin studenten studeren en tentamens doen en waarin docenten doceren, maar weten dat ze eigenlijk onderzoek zouden moeten doen, omdat ze daarop afgerekend worden).

Als je goed naar het hoger onderwijs kijkt en naar de beroepspraktijk waar dat op voorbereidt, dan is het een wonder dat onze samenleving nog best behoorlijk functioneert. Maar zou het niet een goed idee zijn om al die studenten uit de wachtkamer te halen die het hoger onderwijs is?
Droogzwemmen hoef je hen niet meer te leren. Daar hebben ze de middelbare school al voor gehad. Gooi ze nu maar gewoon in het water.
Daar worden ze groot van.