Op Stoom is een kinderopvangorganisatie, een beetje een typische, zeggen ze zelf. Misschien is het daarom dat ze mij hebben uitgenodigd om op 2 november hun jaarlijkse bijeenkomst voor directeuren, praktijkopleiders en leerkrachten in te leiden. Thema: passie voor de kinderopvang.

Ik ga die middag met de aanwezigen eens verkennen wat er komt kijken bij een kinderopvang die geen arbeidsmarktinstrument is, maar een praxis. Ik zal voorstellen dat we de kinderopvang beter kinderomgang zouden kunnen noemen. In die kinderomgang gaat het nooit om de kwaliteit van de resultaten, maar slechts om het samen de tijd hebben voor elkaar. Aandacht leren krijgen voor wat elkaars aandacht waard is, daar gaat het om in de kinderomgang.

De Radboud Docenten Academie organiseert een themadag over (On)gelijke kansen in het onderwijs. Een belangrijk maar verward en verwarrend thema, waarover ik graag mee kom praten.

Ik wil in mijn lezing aandacht besteden aan de problematiek van de gelijke monniken en de gelijke kappen. Want gelijkheid draait om overeenkomsten en verschillen. Maar welke doen ertoe?

Sinds de Franse revolutie is gelijkheid een van onze kernwaarden. Maar wij begrijpen haar slecht. Het gelijkheidsideaal roept ons op om onbelangrijke verschillen te negeren en belangrijke overeenkomsten te benadrukken. Maar hoe doe je dat? Niet met meetinstrumenten, zo zal ik betogen. Niet met toetsen. Niet met leerlingvolgsystemen. Maar hoe dan wel? Dat hangt af van wat we belangrijk vinden. Of belangrijk maken. En dat is vooral een kwestie van anders leren kijken, namelijk op een belangeloze manier. Dat kunnen we allemaal leren, gewoon op straat, in de klas, in de vergaderzaal, in de lerarenkamer. Overal.

Bureau ICE heeft al 30 jaar ervaring op het gebied van ontwikkeling, toetsing, onderwijs en waardevol leren. Ooit opgericht om toetsen te ontwikkelen die nieuwe Nederlanders zou kunnen helpen bij het verwerven van taalvaardigheid in het Nederlands als tweede taal. Een bureau dat zoveel expertise heeft ontwikkeld op het gebied van toetsen, en dat ook bestaat bij de gratie van het ontwikkelen en verkopen van toetsen, durft het aan om mij als keynote te vragen voor hun Online Event Inzicht in Ontwikkeling.

Dat waardeer ik zeer, omdat ik verlang naar onderwijs zonder toetsen, waardoor een ontmoeting met zoveel toetsdeskundigen voor mij buitengewoon leerzaam kan zijn. Wat willen zij met toetsen en waarom meen ik dat juist dát, ontwikkeling zichtbaar maken, niet met toetsen kan?

KIK is een vereniging van maatschappelijk bewuste kinderopvangorganisaties. De bestuurders van deze organisaties komen meerdere malen per jaar bij elkaar om inhoudelijke thema’s te bespreken. Op 29 september 2022 hebben ze mij uitgenodigd om kritische vragen te plaatsen bij hoe je kinderopvang goed zou kunnen organiseren.

Nederland is een supergoed georganiseerd land waarin we over alles nadenken en ons best doen om alles zo goed mogelijk te laten functioneren. Zoek maar eens rond naar een stukje land zonder bestemming, waar nog niets mee gedaan is, waar het een rommeltje is, of, misschien erger: een ongeorganiseerde bende! Bijna niet te vinden. Alles is efficient en effectief. Alles.

Ook de kinderopvang? Ja. We denken immers ook over de kinderopvang na en ook die willen we zo goed mogelijk organiseren.

Daar komen we dan wel een interessante uitdaging tegen. Want hoe belangrijk zijn efficiëntie en effectiviteit in de kinderopvang? Kunnen we goed nadenken over de bedoeling van kinderopvang als onze manier van nadenken vooral functioneel en instrumenteel is, en als efficiëntie en effectiviteit onze belangrijkste waarden zijn?

Wie de vraag stelt, geeft bijna al antwoord. Nee, het gaat in de kinderopvang niet primair om de resultaten. De kinderopvang levert geen product. Ik zal laten zien dat we het gesprek over de kwaliteit van de kinderopvang veel beter kunnen voeren als we op een niet-instrumentele manier nadenken over de waarde van onze kinderomgang.