Een paar weken geleden sprak ik een collega die over een geweldig hulpmiddel beschikt om de kern van een beroepsgroep te kunnen karakteriseren. Hij vraagt een vertegenwoordiger van de beroepsgroep dan wat er zou gebeuren als hij (die beroepsgroepvertegenwoordiger) de baas van de wereld zou zijn. Ik had het voorrecht gebruikt te worden als vertegenwoordiger van de filosofen. Maar dat wist ik op dat moment nog niet, want zo had mijn collega zijn vraag niet geïntroduceerd. Ik dacht gewoon dat mij gevraagd werd wat er zou gebeuren als ik de baas van de wereld zou zijn.
Ik weet niet meer precies wat mijn antwoord was. Ik zal wel ongelovig gekeken hebben, zoekend naar de juiste woorden, en dan zal ik iets ontwijkends gezegd hebben. Daarna kregen we vervolgens wel direct een discussie over zijn vraag en over de onmogelijkheid te verwachten dat het er in de wereld beter aan toe zou gaan als ik, of hij, of wie dan ook de baas van de wereld zou zijn. Wat een pretenties horen daarbij, bij het überhaupt denkbaar achten van een situatie waarin er één mens is die de baas is van de hele wereld. Hoe zou die iemand zich dat dan voorstellen?
Het was mijn collega nog niet eerder gevraagd, terwijl hij toch al een tijdje met zijn vraag experimenteerde. Het zal wel aan mijn beroepsgroep liggen, denk ik dan tevreden.
Maar denk nu zelf eens na!
Ik begin dan altijd het liefst heel dichtbij, in het vertrouwde leven van alledag. Denk aan je partner en vraag je af hoe dat zou zijn als jij de baas van de wereld was. Zou je haar iets anders gaan laten doen dan zij uit zichzelf al doet? Maar hoe dan? Vertel je het haar? Draag je het haar op? Of zorg je er stiekem voor, achter haar rug om, omdat je nu eenmaal de baas van de wereld bent en zulk soort dingen dus kunt?
Zou het werken als je het gewoon vraagt? Nee. Niet als baas van de wereld. Want als je het je partner vraagt, dan schrijf je haar de bevoegdheid toe zelf een eigen antwoord te mogen geven, in welk geval zij ook zou kunnen besluiten zich niet anders te gaan gedragen. Door het je partner gewoon te vragen word je, kortom, afhankelijk van haar en ben je niet langer werkelijk de baas van de wereld. Je zult je partner dus stiekem moeten veranderen, achter haar rug om, zonder dat zij het beseft. Dat hoort erbij als jij de baas van de wereld bent. Maar als je het op die slinkse wijze moet doen, wat is het resultaat dan waard? Zij doet voortaan precies wat jij wilt, maar niet omdat zij dat zelf wil, maar omdat jij dat wilt. Heb je dan nog een relatie? Het lijkt er niet op.
Zo snel moet dat toch kunnen gaan! Als je de baas van de wereld zou zijn, dan raak je onmiddellijk kwijt wat jou het meest dierbaar is: de liefde, het vermogen afhankelijk te zijn. Dus wie wil er nou de baas van de wereld zijn? En waarvoor?
Over deze vragen en vooral over hoe je met zulk soort vragen om kunt gaan, schreef ik Laat je niets wijsmaken. Het is een pleidooi voor ons gezonde verstand, een vermogen dat wij alleen maar samen hebben. Een vermogen dat de baas van de wereld per definitie kwijt raakt. Omdat hij het dan in zijn eentje meent te moeten kunnen doen.
Gelukkig dus maar dat niemand de baas van de wereld is. Dat geeft de liefde een kans. En ons gezonde verstand ook.