Een docent van het Montessoricollege Nijmegen die met pensioen gaat, wil bij zijn afscheid graag “een mooi inspirerend, spannend, humoristisch, onderwijsgerelateerd filosofisch verhaal cadeau krijgen”. De directeur vroeg mij of ik dat wilde verzorgen.

Ik vind dat een hele eer en onderzoek in mijn voordracht de problematiek die schuilgaat achter de bekende slogan van Maria Montessori: “Help mij het zelf te doen!” Het is typisch zo’n slogan waarvan je vanzelfsprekend weet wat ermee bedoeld wordt als je er niet over nadenkt, maar waarvan de betekenis je al snel ontgaat, en blijft ontgaan, als je serieus probeert te begrijpen wat er nu precies mee gezegd wordt.

Zo is het vaak met filosofische kwesties. Het denken helpt je niet snel vooruit. Maar daar gaat het dan ook niet om. Het gaat om het denken zelf. Wat dat betreft lijkt filosofie wel een beetje op een fanatieke wielrentocht. Aan het eind ben je immers gewoon weer thuis, waar je al was. En je bent nog moe ook. Ben je daar nu iets mee opgeschoten? Had je niet net zo goed gewoon thuis kunnen blijven? Wie zich dat afvraagt, mist de clou. Je gaat immers niet wielrennen omdat je ergens heen moet. Je fietst om het fietsen zelf. Het gaat om de inspanning, om de activiteit zelf, om het onderweg zijn, niet het aankomen. Die inspanning is zijn eigen beloning. Net als filosofie.

Mocht je nu toch alleen in het resultaat geïnteresseerd zijn, dan kan ik je dit nog zeggen. Wat Maria Montessori bedoelt is dat mensen samen mensen. Maar wat ik daar nu mee bedoel? Tja, dat is alleen onthuld aan de mensen die er in De Hemel bij waren.