De NVO (Nederlandse Vereniging van Pedagogen en Onderwijskundigen) organiseert onder de titel “Puur Pedagogiek. Pedagogische Allianties. Samen op weg naar maatwerk” haar jaarlijkse congres dit keer in samenwerking met het onderwijsinstituut Pedagogische Wetenschappen en Onderwijskunde van de Radboud Universiteit.

Ik ben verbonden aan dat instituut en mag daarom ook een voordracht verzorgen. Ik heb bedacht dat ik het graag wil hebben over onze nieuwe academische opleiding voor leerkrachten primair onderwijs. Is die opleiding een goed idee?

Iedereen is het er eigenlijk wel over eens dat de kwaliteit van de leerkracht een grote rol speelt in het bepalen van de kwaliteit van het onderwijs. Goed onderwijs vraagt om goede leerkrachten. Maar wat maakt een leerkracht goed? Er is een tendens te denken dat een academisch opgeleide leerkracht een betere leerkracht is dan een niet academisch opgeleide leerkracht. Wellicht is dat waar, maar toch zal alles daarbij afhangen van wat het betekent om als leerkracht academisch opgeleid te zijn. Dat kan niet slechts een formeel kenmerk zijn, niet slechts een kwestie van in het bezit te zijn van een ALPO- of PWPO-getuigschrift.

Traditioneel is een academische opleiding een wetenschappelijke opleiding. De academisch opgeleide leerkracht is thuis in de wetenschap, of de wetenschappen, die relevant zijn voor het onderwijs. Daarbij is “thuis zijn in” uiteraard een metafoor die doorgaans verwijst naar het vermogen van de betreffende leerkracht om inhoudelijk en methodologisch als een gelijke mee te kunnen praten over het opzetten en uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek en over het interpreteren en toepassen van wetenschappelijke bevindingen. Ik zal dit karakteriseren als: traditioneel beschouwd beschikt een academisch opgeleide leerkracht over epistemisch gezag.

Ik zal vervolgens betogen dat een leerkracht niet veel heeft aan epistemisch gezag. Hij heeft vooral behoefte aan pedagogisch gezag. Ik zal het verschil tussen pedagogisch en epistemisch gezag uitwerken en voorstellen doen voor een academische opleiding waarin de leerkracht op een spoor gezet kan worden dat zou kunnen leiden tot pedagogisch gezag. Meer dan een spoor zal het niet zijn. Pedagogisch gezag kun je immers niet in je eentje hebben. Daar heb je het vertrouwen van anderen voor nodig. Dat vertrouwen kun je niet verdienen, maar natuurlijk wel krijgen. En ook waard zijn.