De ISVW organiseert een cursus Humanistische filosofie. Op de laatste cursusdag hebben ze mij uitgenodigd om iets te komen vertellen over wat het betekent om te denken. Ik ga beweren dat het een vergissing is om ‘denken’ te beschouwen als een interne aangelegenheid, een proces dat zich afspeelt in de beslotenheid van de eigen mentale ‘binnenwereld’. De oude Grieken hadden een veel interessantere opvatting over denken, eentje waarin ‘denken’ veel indringender met de sociale kant van ons taalvermogen te maken had. Denken is praten, is naar de juiste woorden zoeken om te kunnen begrijpen wat ons beweegt. Redelijkheid is dan ook niet vooral een intellectueel vermogen, maar een morele deugd.
Ook op een tweede punt zal ik een verschil benadrukken tussen het sterk rationalistische en fatsoenlijke humanisme van Jaap van Praag en het sentamentalistische humanisme dat ik in Word zelf filosoof verdedig. Redelijkheid heeft wat mij betreft vooral ook veel met gevoel te maken, met wat ik tegenwoordig onze “veredelde emoties” noem. Of zoals ik eertijds in de Volkskrant werd geciteerd: rede en gevoel zijn voor mij dikke vrienden.