Mensen zijn reflectieve wezens. Wij verhouden ons tot ons eigen en elkaars gedrag, vinden daar iets van, anticiperen erop, reageren erop en corrigeren onszelf en elkaar.
 
Toetsen is daarmee een integraal onderdeel van al het menselijk handelen en de feedback loop is een integraal onderdeel van iedere menselijke interactie. In het onderwijs is dat niet anders. Het geven van een les lukt niet zonder de voortdurende feedback van de ontvangende partij, net zo min als het krijgen van de les lukt zonder de voortdurende feedback van de onderwijzende partij.
 
Die vanzelfsprekende reflectieve omgang met ons eigen en elkaars gedrag heeft in het onderwijs een bijzonder, vervormd karakter gekregen. Dat wij die vervorming nauwelijks zo ervaren is het gevolg van de institutionalisering die zich in het onderwijs voltrokken heeft en die zich diep heeft genesteld in wat wij vanzelfsprekend zijn gaan vinden.
 
Het woord examinator maakt de spanning zichtbaar die in het huidige onderwijs de rol van de leraar zo moeilijk heeft gemaakt. Summatief toetsen doe je niet voor het leerproces, maar voor het civiele effect dat er buiten de school aan verbonden wordt. Ouders reageren immers op die toetsresultaten, net als de schoolleiding en de inspecteur. Daarmee komt allerlei macht de klas in. 
 
De leraar lukt het daardoor niet meer om te toetsen op een manier die past bij de leer- en ontwikkelprocessen die zich in de klas afspelen. Leraren worden uit de vanzelfsprekende, educatieve feedback loop getrokken doordat hun oordeel door buitenstaanders begrepen moet kunnen worden als het oordeel van een examinator. Leraren worden daardoor uitvoerders, losgezongen van de alledaagse interactie met hun leerlingen, een speelbal van externe machten, vertwijfeld zoekend naar de flow van een goede les waarin zij samen met hun leerlingen opgetild worden.
 
Op het Velon congres in Zwolle zullen Linda Jacobs en ik een sessie verzorgen waarin we met de deelnemers het volgende standpunt verkennen: het bestaansrecht van het nemen van zwaarwegende beslissingen over de bekwaamheid van studenten ligt niet bij de lerarenopleiding. Binnen het onderwijs zijn we (summatief) toetsen gaan isoleren en gaan toeschrijven aan de lera(a)ren(opleider), die daardoor een examinator wordt en last krijgt van macht. Dit gegeven vervormt het onderwijs en het leer- en ontwikkelproces van de studenten.
 
We gaan een ‘Gesprek Op Voeten’ voeren. Dit is een werkvorm bekend uit de methodiek Deep Democracy. Een gesprek waar we staand en lopend door de ruimte onze standpunten delen en achter elkaars meningen kunnen staan of juist een ander standpunt kiezen en belichten. We proberen op deze manier helderheid te krijgen over hoe de verschillende deelnemers dit vraagstuk ontrafelen en proberen zo een visie te ontwikkelen op de rol die toetsen spelen in het onderwijs.